در عصر حاضر فناوری بهصورت پیوسته در حال توسعه و بهبود است اما موضوعی که باید به آن توجه داشت این است که با وجود تمام این تغییرات، همچنان از یک ابزار ثابت برای کنترل مدارهای الکتریکی استفاده میشود و کنتاکتورها یکی از اصلیترین آنها است. کنتاکتورها این امکان را برای صنعتگران فراهم میکنند تا بتوانند از راه دور برق یک مدار را خاموش یا روشن کنند. باتوجهبه اهمیت بالای contatcorها تصمیم گرفتیم در این مقاله از برق صنعت خزایی به شما بگوییم که کنتاکتور چیست و چه ویژگیهایی دارد و در ادامه نیز انواع مختلف کنتاکتور را معرفی کنیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
کار کنتاکتور چیست؟
کنتاکتور یکی از بخشهای بسیار مهم و کاربردی در بسیاری از سیستمهای الکتریکی صنعتی و تجاری است. کنتاکتور یک کلید الکتریکی است که به منظور روشن یا خاموش کردن مدارهای الکتریکی در سطوح ولتاژ و جریان بالا استفاده میشود. contactorها در واقع یک نوع خاص رله هستند و ویژگی اصلی آنها که باعث تمایز میان آنها با رلههای معمولی شده این است که کنتاکتور در مدارهایی که دارای ظرفیت حمل جریان بالا هستند استفاده میشود. این در حالی است که رله های معمولی عموماً برای جریانهای کمتر به کار برده میشود.
اجزای تشکیل دهنده یک کنتاکتور
یک کنتاکتور از 3 بخش اصلی تشکیل شده است که عبارت است از:
- سیم پیچ / الکترومغناطیس
- محفظه
- کانتکتها
در ادامه به بررسی دقیقتر هر یک از آنها خواهیم پرداخت.
سیم پیچ / الکترومغناطیس: این بخش را میتوان مهمترین قسمت یک کنتاکتور دانست. سیم پیچ یا الکترومغناطیس وظیفه فراهم کردن نیرو محرکه موردنیاز برای بستن کانتکتها را برعهده دارد. این قسمت جریان خارجی را دریافت کرده و مثل یک آهنربا الکترومغناطیسی رفتار میکند.
محفظه: دومین بخش تشکیلدهنده یک کنتاکتور، محفظه است که به عنوان عایق و محافظ عمل کرده و ایمنی contactor را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد. بدین ترتیب پرسنل میتوانند با تماس مستقیم از وسیله استفاده کنند.
کانتکتها: یکی دیگر از اجزای مهم تشکلدهنده کنتاکتور، کانتکتها است که وظیفه حمل جریان را برعهده دارند. نکته قابل توجه این است که کانتکتها میتوانند در شکلهای مختلفی مورد استفاده قرار بگیرند که هر یک از آنها نیز نقش متفاوتی را دارند. برخی از رایجترین آنها عبارتند از: کانتکت فنری، کانتکت جانبی و کانتکت برق.
کاربردهای کنتاکتور
کنتاکتورها در بسیاری از سیستمها و تجهیزات الکتریکی و صنعتی به کار میروند. مهمترین کاربردهای آنها عبارتاند از:
- کنترل موتورهای الکتریکی: کنتاکتورها برای راه اندازی، توقف و تغییر جهت چرخش موتورهای الکتریکی با قدرت بالا مورد استفاده قرار میگیرند.
- مدیریت بارهای سنگین: برای بارهای بزرگ مانند دستگاههای صنعتی و تجهیزات برقی، کنتاکتورها کمک میکنند تا از مدارهای کنترلی جدا شوند و بارهای سنگین را مدیریت کنند.
- کنترل سیستمهای روشنایی: در سیستمهای روشنایی بزرگ و پیچیده، کنتاکتورها برای کنترل روشن و خاموش شدن لامپها و چراغها به کار میروند.
- کنترل سیستمهای گرمایشی و سرمایشی: کنتاکتورها در سیستمهای تهویه مطبوع و گرمایش از قبیل بویلرها، چیلرها و فنکویلها برای کنترل جریان برق استفاده میشوند.
- مدارهای حفاظت: در سیستمهای حفاظتی، کنتاکتورها میتوانند برای قطع مدارها در صورت بروز مشکلات یا شرایط اضطراری به کار روند.
- کنترل مدارهای فرمان: کنتاکتورها به عنوان عناصر اصلی در مدارهای فرمان PLCها و سیستمهای اتوماسیون صنعتی به کار میروند.
انواع مختلف کنتاکتور کدام است؟
کنتاکتورها را میتوان باتوجهبه معیارهای متفاوتی در انواع مختلفی دستهبندی کرد که هر یک از آنها نیز ویژگیها، قابلیتها و کاربردهای منحصر به فرد خود را دارند. در ادامه به معرفی برخی از رایجترین انواع کنتاکتور خواهیم پرداخت:
1. کنتاکتور AC: این نوع از contactor برای استفاده با منابع تغذیه DC استفاده میشود. کنتاکتور AC از ورقهای فولادی سیلیکونی ساخته شده است و دارای یک حلقه اتصال کوتاه در انتهای هسته استاتیک است که این موضوع به از بین بردن لرزش و نویز آهنربای الکتریکی کمک میکند. موضوع قابل توجه دیگری که درباره کنتاکتور AC وجود دارد این است که این نوع از contactorها دارای جریان راهاندازی بالا با حداکثر فرکانس 600 بار در ساعت است.
2. کنتاکتور DC: کنتاکتورهای DC که جهت استفاده با منابع تغذیه DC طراحی شدهاند، یکی دیگر از انواع مختلف کنتاکتور هستند. کنتاکتور DC از فولاد نرم ساخته شده است و برخلاف کنتاکتورهای AC نیازی به حلقه اتصال کوتاه ندارد و میتواند جریان راهاندازی بالا با حداکثر فرکانس 1200 بار در ساعت داشته باشد.
3. کنتاکتورهای مغناطیسی: سومین کنتاکتور پرکاربرد در صنعت را میتوان کنتاکتورهای مغناطیسی دانست. این نوع از کنتاکتورها را میتوان جدیدترین و البته پیشرفتهترین طراحی در میان نمونههای موجود دانست که به دلیل ویژگیهایی که دارد به طور معمول در صنایع مورد استفاده قرار میگیرد. ویژگی قابل توجه کنتاکتورهای مغناطیسی این است که نیازی به دخالت انسان ندارد و کاملاً بهصورت الکترومکانیکی عمل میکند. بدین ترتیب کار کردن با آنها برای کارکنان ایمنتر و راحتتر خواهد بود.
تفاوت کنتاکتور و رله
کنتاکتور و رله هر دو ابزارهایی برای کنترل جریان الکتریکی هستند، اما تفاوتهایی در نحوه عملکرد و کاربرد آنها وجود دارد:
1. ظرفیت جریان
- کنتاکتور: معمولاً برای کنترل بارهای بزرگ و قدرت بالا طراحی شده است و قادر به مدیریت جریانهای بالا و ولتاژهای بالا است.
- رله: معمولاً برای کنترل جریانهای کم و ولتاژهای پایین استفاده میشود و ابعاد آنها کوچکتر است.
2. تعداد و نوع کنتاکتها
- کنتاکتور: اغلب دارای تعداد زیادی کنتاکت است و میتواند برای کنترل چندین بار یا مدار مختلف به کار رود.
- رله: معمولاً دارای تعداد کمی کنتاکت است و بیشتر برای کاربردهای سادهتر استفاده میشود.
3. نوع کنترل
- کنتاکتور: معمولاً با استفاده از یک بوبین الکترومغناطیسی عمل میکند که کنتاکتها را برای کنترل بارهای قدرتی به کار میبرد.
- رله: برای کنترل سیگنالهای کمقدرت به کار میرود و ممکن است از انواع مختلفی از فناوریها (مانند رلههای حالت جامد) استفاده کند.
4. عملکرد و استفاده
- کنتاکتور: بیشتر در سیستمهای صنعتی و تجهیزات برقی بزرگ استفاده میشود که نیاز به کنترل بارهای بزرگ و مداوم دارند.
- رله: معمولاً در سیستمهای کنترلی و حفاظتی استفاده میشود که نیاز به جابجایی سیگنالهای کمقدرت دارند.
پاسخ به برخی از سوالات رایج شما درباره کنتاکتور
|
کنتاکتورها نوع خاصی از رله هستند که امکان مدیریت مدارهای الکتریکی در ولتاژ و جریان بالا را برای ما فراهم میکند. همین موضوع باعث شده است تا در صنایع مختلف بهویژه تولید، حمل و نقل، ساخت و ساز و… استفاده از کنتاکتورها به یک اصل اساسی تبدیل شود. در این مقاله تلاش کردیم تا یک تعریف مناسب از کنتاکتورها ارائه داده و سپس انواع مختلف contactor را به شما معرفی کنیم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
ممنون از توجهتون
گروه برق صنعت خزایی
